Tonsberg

Gdy robi się ciepło, skaliste południowe wybrzeże Sorlandet, usiane niezliczonymi wysepkami (szkerami), zatokami i zatoczkami, przyciąga rzesze urlopowiczów i miłośników łodzi z całej Norwegii. Licząca 586 km linia kolejowa Sarland, łącząca Stavanger z Oslo (przez Kristiansand), w większości wiedzie z dala od morza. W głębi lądu biegnie również główna autostrada E18 ze Stavanger do Mandal, stamtąd zaś wije się malowniczo wśród nadbrzeżnych wiosek i miasteczek aż do Oslo.

T0NSBERG

Snorri Sturluson wspomina w swej Sadze o Haraldzie Pięknowłosym, że miasto Tonsberg istniało już przed bitwą na wodach Hafrsfjordu, która miała miejsce w drugiej połowie IX w. Z tego właśnie powodu, jak również z uwagi na wykopaliska prowadzone na terenie średniowiecznego klasztoru św. Olafa i dokonane niedaleko odkrycie statków Gokstad i Oseberg (obecnie w Muzeum Łodzi Wikingów w Oslo), Tonsberg uważa się za najstarsze miasto w Norwegii. Swoje 1100-lecie obchodziło w 1971 r. Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od słowa tonsberg, które oznaczało bliźniacze wzgórza na terenie włości Haugar (obecnie w centrum miasta). Z kolei nazwa dworu nawiązuje do grobów króla Olafa z Vestfold i króla Sigroda z Trondelag. Obaj polegli bowiem w bitwie pod Haugar, walcząc ze swym bratem Erykiem I Blodoksem.

Gdy król Harald I Pięknowłosy (Harfagre) podzielił królestwo w IX w., władcą Vestfold uczynił swego syna Bjorna Farmanna. Wówczas dwór Saeheimr w Tonsbergu został siedzibą królewską. W późnym średniowieczu Tonsberg stanowił jeden z trzech norweskich kantorów Hanzy i miał powiązania z Rostokiem w północnych Niemczech. Do XVII w. miasto rozwinęło się w ważne centrum portowe i handlowe, zdominowane przez holenderskich i angielskich kupców zajmujących się handlem drewnem, zaś w roku 1850 miało już największą flotę handlową w Norwegii. W połowie XIX w. Svend Foyn – „ojciec” norweskich polowań na foki i wieloryby – uczynił z Tonsbergu bazę wypadową i miejsce zdobywania umiejętności dla wielorybników z Arktyki i Antarktyki. Działko i granat harpunowy, które zrewolucjonizowały technikę połowu wielorybów, wynaleziono właśnie w Zakładach Mechanicznych Henriksena w Tonsbergu. (Kolejny wielki wynalazek związany z tym miastem ujrzał światło dzienne w 1953 r., kiedy to Arne Gravdahl zaprezentował wkładki higieniczne dla kobiet).

Pomimo bogatej historii, współczesny Tonsberg nie jest zbyt ciekawy. Posiadłość Saeheimr (nosząca obecnie nazwę Jarlsberg) stanowi własność prywatną, która nie jest udostępniana turystom. Pozostałe zabytki z łatwością można obejrzeć w ciągu paru godzin.

Informacje

Turistkontoret (biuro informacji turystycznej) w Tonsbergu (tel/33310220, fax 33319590, toensberg.tourist@ vestfoldnett.no) przygotowało dla turystów niebywale dokładny folder ukazujący historię miasta i jego atrakcje. W VI i VIII biuro informacji turystycznej czynne jest od poniedziałku do soboty w godzinach 10.00 – 17.00, natomiast w VII do 20.00 (w pozostałych miesiącach jedynie w dni powszednie od 10.00 do 15.00).

Castrum Tunsberghus

Ruiny XIII-wiecznego Castrum Tunsberghus znajdują się na wzgórzu (63 m n.p.m.) za miastem. Dominuje nad nimi Slottsfjellstarnet – 17-metrowa wieża zamkowa zbudowana w 1888 r. Z samego zamku, zburzonego przez Szwedów w roku 1503, pozostało niewiele. Wciąż jednak widać ciągnący się na długości 700 m zewnętrzny mur obronny, można też pooglądać średniowieczne kamienne fundamenty, m.in. twierdzy króla Magnusa VI Prawodawcy (Lagabote), koscioła św. Michała z 1191 r., sali króla Hakona IV Hakonssona i różnych wież strażniczych. Zwiedzanie ruin i położonego wokół nich parku jest bezpłatne, natomiast za obejrzenie wystawy w wieży trzeba zapłacić 10 nkr

Od końca VI do połowy VIII wieża jest otwarta codziennie (od 11.00 do 18.00) od końca V do połowy IX – nieco krócej, zaś w pozostałych miesiącach jedynie w niedzielę.

Ruiny

Wokół miasta rozrzucone są jeszcze inne ciekawe ruiny, które można obejrzeć podczas krótkiej pieszej wycieczki. Na dworze Haugar (za muzeum sztuki) warto zobaczyć pochodzące z czasów wikingów kurhany króla Olafa i Sigroda. W parku usytuowanym w bok od Kongsgaten, znajdują się ruiny Kongsgarden.

Vestfold Fylkesmuseum

Vestfold Fylkesmuseum (muzeum ludowe) mieszczące się przy Grev Wedels gate, u stóp zamkowego wzgórza Slottsfjellet, prezentuje bogatą kolekcję modeli statków (wystawione są w miejscu wykopania statku wikingów Oseberg), szereg średniowiecznych wyrobów rękodzielniczych z okolicy, umeblowaną historyczną zagrodę wiejską oraz dział poświęcony lokalnym tradycjom wielorybniczym, w którym m.in. są szkielety kaszalota i płetwala błękitnego. Muzeum jest czynne od połowy V do połowy IX, od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00 – 17.00, w niedziele od 12.00 do 17.00 (wstęp 20 nkr).

Wycieczki zorganizowane

W lipcu zabytkowy statek D/S Kysten 1 (tel.33312589), zbudowany w Trondheim w 1909 r., odbywa codzienny rejs między skalistymi wysepkami położonymi na południe od Twnsbergu. Statek wypływa z Honnorbryggen o 12.00 (3 godz. 30 min, 110 nkr, osoby starsze 90 nkr). Bilety sprzedawane są na pokładzie.